Lương Tháng 13 Là Gì?
Giải Mã Những Lầm Tưởng Của Người Lao Động
"Chào mừng bạn đến với Khóa học C&B cơ bản. Chủ đề hôm nay là một vấn đề 'nóng hổi' mỗi dịp cuối năm: Lương tháng 13. Nó là quyền lợi bắt buộc hay chỉ là sự hào phóng của công ty?"
"Mọi năm công ty em đều trả lương tháng 13. Nhưng năm nay sếp bảo do kinh doanh khó khăn nên cắt bỏ. Công ty làm vậy có đúng luật không ạ?"
1. Lương Tháng 13: Lịch Sử & Bản Chất
Ngày xưa (Trước năm 2000):
Khái niệm này xuất phát từ việc doanh nghiệp trích lại một phần tiền lương hàng tháng của người lao động (như một khoản tiết kiệm/dự phòng ốm đau). Đến cuối năm, nếu không dùng đến, họ trả lại khoản này. Khi đó, nó đúng nghĩa là "tiền của mình trả lại cho mình".
Ngày nay (Luật Lao động hiện hành):
Bộ luật Lao động 2019 không có khái niệm "Lương tháng 13". Tại Điều 104, luật chỉ quy định về "Thưởng". Do đó, về mặt pháp lý, Lương tháng 13 thực chất là một khoản thưởng không bắt buộc (trừ khi có cam kết khác).
2. Phá Vỡ Lầm Tưởng (Myth vs. Fact)
"Lương tháng 13 là bắt buộc. Công ty nào cũng phải trả."
Luật KHÔNG quy định bắt buộc. Khoản này chỉ mang tính khuyến khích doanh nghiệp chi trả dựa trên kết quả kinh doanh.
"Lương tháng 13 phải bằng đúng 1 tháng lương thực nhận."
Mức hưởng do công ty quyết định trong Quy chế lương thưởng. Có thể là 1 tháng lương cơ bản, lương Gross, hoặc một con số cố định.
3. Khi Nào Doanh Nghiệp "Bắt Buộc" Phải Trả?
Tuy luật không ép buộc, nhưng doanh nghiệp sẽ phát sinh nghĩa vụ trả thưởng trong trường hợp sau (Căn cứ Điều 13 BLLĐ 2019 về Hợp đồng lao động):
Quay lại câu hỏi của độc giả:
- Nếu Hợp đồng của bạn ghi: "Có lương tháng 13" (chấm hết) -> Công ty cắt là SAI.
- Nếu Hợp đồng ghi: "Lương tháng 13 tùy thuộc vào kết quả kinh doanh" -> Công ty cắt (khi thua lỗ) là ĐÚNG quy định.
4. Lương Tháng 13 vs. Thưởng Tết: Khác Nhau Thế Nào?
Nhiều bạn hay gộp chung, nhưng thực tế có sự phân biệt về tính chất:
Thường mang tính chất "thâm niên" và phúc lợi. Làm đủ 12 tháng thì được 1 tháng lương. Làm 6 tháng thì được 0.5 tháng. Ít phụ thuộc vào KPI cá nhân.
Phụ thuộc hoàn toàn vào Hiệu quả công việc (KPI) và Lợi nhuận công ty. Mức thưởng biến động lớn (từ 0 đến vài tháng lương).
*Lưu ý: Nhiều công ty gộp chung gọi là "Thưởng cuối năm". Công thức: Tổng thưởng = Lương tháng 13 (cố định) + Thưởng hiệu quả (biến đổi).
5. Tại Sao Doanh Nghiệp Vẫn Duy Trì Dù Không Bắt Buộc?
Dù không bắt buộc, nhưng Lương tháng 13 đã trở thành một "nét văn hóa" tại Việt Nam vì:
- Ý nghĩa nhân văn: Giúp NLĐ có khoản tiền trang trải dịp Tết Nguyên Đán thiêng liêng.
- Giữ chân nhân tài (Retention): Là yếu tố cạnh tranh lớn. Công ty không có lương tháng 13 rất khó tuyển dụng và giữ người.
- Tránh tranh chấp: Việc cắt giảm đột ngột thường dẫn đến phản ứng tiêu cực, thậm chí đình công (đặc biệt ở khối sản xuất).
HRVN Academy – Learn HR from the core. Practice HR with purpose.
© 2025 HRVN Academy | Nội dung thuộc bản quyền của Thành HR.