Quyền ngắt kết nối (Right to disconnect) sau giờ làm việc là gì?

"Quyền ngắt kết nối" (Right to Disconnect) đang trở thành xu hướng luật pháp toàn cầu. Từ Châu Âu đến Úc, giới hạn giữa công việc và cuộc sống đang được vẽ lại. Tại Việt Nam, HR và Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì trước làn sóng này?

HR Global Trends • Work-Life Balance

Xu Hướng "Ngắt Kết Nối":
Khi Nhân Viên Có Quyền Nói "Không" Sau Giờ Làm

"Sếp ơi, em đã tan làm!"

Trong kỷ nguyên smartphone, chúng ta dường như "online" 24/7. Nhưng một làn sóng pháp lý mới từ Châu Âu đến Úc đang nỗ lực trả lại ranh giới cho cuộc sống cá nhân. Liệu đây có phải là tương lai của văn hóa làm việc?

1. "Quyền Ngắt Kết Nối" (Right to Disconnect) Là Gì?

📖 Định nghĩa cốt lõi:

Quyền ngắt kết nối là quyền hợp pháp của người lao động được phép từ chối trả lời email, tin nhắn, cuộc gọi hoặc bất kỳ liên lạc công việc nào ngoài giờ làm việc chính thức mà không bị phạt hay ảnh hưởng đến đánh giá hiệu suất.

Xu hướng này xuất phát từ thực trạng "Burnout" (Kiệt sức) khi công nghệ xóa nhòa ranh giới giữa công sở và nhà riêng, đặc biệt sau đại dịch Covid-19.

2. Thế Giới Đang Làm Gì? (Case Study: Australia 🇦🇺)

Tháng 8/2024, Australia chính thức gia nhập nhóm các quốc gia (sau Pháp, Đức, Bồ Đào Nha...) luật hóa quyền này.

Luật "Right to Disconnect" tại Úc quy định:

• Người lao động có quyền từ chối liên lạc ngoài giờ nếu sự từ chối đó là "hợp lý" (Reasonable).
• Doanh nghiệp có thể bị phạt tiền nếu trù dập nhân viên vì lý do này.
• Ngoại lệ: Các trường hợp khẩn cấp, hoặc tính chất công việc đặc thù (trực sự cố) và mức lương đã bao gồm khoản "sẵn sàng" này.

*Động thái này từ Úc đã tạo ra một cuộc thảo luận sôi nổi trên toàn cầu về trách nhiệm của doanh nghiệp đối với sức khỏe tinh thần của nhân viên.

3. Tác Động Đa Chiều: Lợi Ích & Thách Thức

Không có chính sách nào là hoàn hảo. Việc áp dụng "ngắt kết nối" mang lại những tác động trái chiều:

Với Người Lao Động

• Mental Health: Giảm stress, lo âu vì không phải "trực tin nhắn" 24/7.
• Tái tạo năng lượng: Có thời gian chất lượng cho gia đình, sở thích cá nhân.
• Công bằng: Tránh tình trạng "làm việc không công" (Unpaid overtime).

Với Doanh Nghiệp

• Thách thức: Khó khăn trong quản lý các ngành dịch vụ 24/7, dự án gấp hoặc làm việc xuyên múi giờ (Global teams).
• Cơ hội: Cải thiện thương hiệu tuyển dụng (Employer Branding), thu hút nhân tài Gen Z - thế hệ coi trọng work-life balance.
• Hiệu suất: Nhân viên được nghỉ ngơi đủ sẽ làm việc tập trung hơn vào ngày hôm sau.

4. Góc Nhìn Tại Việt Nam: Luật Chưa Quy Định, Nhưng...

Hiện tại, Bộ luật Lao động 2019 của Việt Nam chưa có điều khoản cụ thể về "Quyền ngắt kết nối". Tuy nhiên, chúng ta có các quy định liên quan:

⚖️ Cơ sở pháp lý hiện hành (Tham khảo):

• Điều 109-111 (BLLĐ 2019): Quy định nghiêm ngặt về thời giờ nghỉ ngơi (nghỉ giữa giờ, nghỉ chuyển ca, nghỉ hàng tuần).
• Điều 98 & 107 (BLLĐ 2019): Làm việc ngoài giờ hành chính được tính là Làm thêm giờ (OT) và phải được trả lương ít nhất 150%.

Thực tế "Zalo/Messenger":

Văn hóa làm việc tại Việt Nam hiện nay vẫn phổ biến tình trạng các nhóm chat công việc hoạt động sôi nổi vào buổi tối và cuối tuần. Dù không bắt buộc trả lời, nhưng áp lực "peer pressure" (nhìn thấy đồng nghiệp trả lời thì mình cũng phải trả lời) là rất lớn.

Lời Kết Từ Thành HR

"Quyền ngắt kết nối không có nghĩa là chúng ta thờ ơ với công việc. Nó là lời nhắc nhở về sự tôn trọng ranh giới."

Là những người làm Nhân sự, chúng ta không cần đợi Luật ban hành mới hành động. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ: Khuyến khích quản lý sử dụng tính năng "Schedule Send" (Gửi hẹn giờ) để email đến vào sáng hôm sau thay vì 10h đêm; hoặc quy định rõ ràng về các khung giờ "không làm phiền" trong Nội quy công ty.

Một nhân viên hạnh phúc và khỏe mạnh chắc chắn sẽ cống hiến tốt hơn một nhân viên luôn online nhưng kiệt sức. Quan điểm của bạn thế nào về việc "Sếp nhắn tin sau giờ làm"? Hãy chia sẻ bên dưới nhé!

---

HRVN Academy – Learn HR from the core. Practice HR with purpose.

© 2025 HRVN Academy | Nội dung thuộc bản quyền của Thành HR.